Приглашаем вас посетить виртуальную выставку дидактических игр по патриотическому воспитанию «Играем – историю, традиции страны изучаем».

Использование дидактической игры в патриотическом воспитании дошкольников является неотъемлемой частью воспитания к самым близким людям – отцу и матери, любви к своему дому, улице, детскому саду, городу и ознакомления с историей родного края. В играх отражается природа родного края, образ жизни людей, их труд, быт, национальные устои.

На данной странице представлены авторские настольно-печатные дидактические игры и пособия, интерактивные и электронные игры.

Виртуальная выставка дидактических игр по патриотическому воспитанию здесь

Природа Беларуси.

Беларусь – красивая небольшая страна в центре Европы, обладающая уникальным природным и культурным наследием. И обусловлено это и её географическим расположением, и историческими событиями, происходившими на территории страны. Уникальная и красивейшая природа, сохранившая во многих местах свой первозданный вид, поистине позволяет Беларуси входить в мировой рейтинг стран мира, желаемых быть посещёнными туристами со всех уголков нашего большого земного шара. Охраняемые Национальные парки, природные заповедники и заказники позволяют защищать и сохранять редкие и исчезающие виды животных и растений, делая природу Беларуси ещё более уникальной и неповторимой.

Животный мир Беларуси настолько же многообразен, как и растительный мир. Такие богатые лесом, водными просторами земли не могут не быть густо населены прекрасными и интересными представителями фауны. Животный мир Беларуси представлен 76 видами млекопитающих. Ландшафтные и климатические условия белорусских земель позволяют уживаться на одной территории разнообразным животным: зубр, олень, лось, заяц, рысь, косуля, дикий кабан, белка, волк, белка, бобр и множество других, не менее привлекательных и интересных.

Здесь же, верхние этажи лесных просторов и воздушное пространство населяют порядка 300 видов птиц: дятел, синица, воробей, сойка, сова, соловей и много-много других. В республике живёт порядка 20 крайне редких и уникальных видов птиц – большая серая сова, камышевка и синица лазоревка. В Беларуси существует немало болотистых мест, которые формируют, целую отдельную экосистему со своим животным и растительным миром.

А какие редкие и интересные виды птиц населяют водные просторы республики: гагара красно– и чернозобая, гагара полярная, поганка большая и малая, поганка красно– и черношейная, баклан большой и малый, олуша северная, пеликан кудрявый и розовый, выпь и так можно продолжать до бесконечности.

Многие из представителей животного мира Беларуси занесены в Красную книгу и строго охраняются законом. Для них созданы и создаются заповедные зоны, Национальные парки и Государственные заказники. Наиболее известные среди них – это «Беловежская пуща», Березинский биосферный заповедник, «Нарочанские озёра», «Нарочанский», Припятский и др. Их деятельность охраняется и поддерживается ЮНЕСКО.

Невозможно не сказать несколько слов о самых ярких представителях животного мира Беларуси, которые в своём роде являются визитной карточкой страны.

1. Зубр.

2.Косуля

3. Белый аист.

4. Лось

5. Бобр речной

На территории республики Беларусь растительностью покрыто порядка 93 % территории. И она вся по-своему уникальна. Климатическое и рельефное разнообразие наложило отпечаток, в том числе и на растительный мир Беларуси. Здесь можно встретить редкие виды деревьев, кустарников и трав.

⅓ всего растительного мира занимают леса. Леса Беларуси насчитывают около 30 видов деревьев и 70 видов кустарников. На территории Беларуси образованы и действуют государственные природные заповедники и заказники, Национальные парки, природоохранные объекты, деятельность которых направлена в первую очередь на защиту исчезающих видов животных и растений, в том числе занесённых в Красную книгу.

Белорусские леса разнообразны и представлены в основном такими породами деревьев, как: сосна, ель, берёза, ольха, дуб. Также на лесных просторах растут липы, ясени, клёны и осины. Среди них много и ценных пород деревьев. Рассмотрим наиболее распространённые на территории страны деревья и кустарники:

• дуб черешчатый – растёт повсеместно на территории Беларуси, но большая часть сосредоточена на юге страны. Дубовый лес разбавлен грабом, ясенем и клёном. Растёт как на плодородных почвах, так и не очень богатых и составляет 3% от всех лесов.
• берёза бородавчатая и пушистая. Растут преимущественно на севере страны и занимают порядка 20% от всего леса. Белые стройные «красавицы» славятся не только своей красотой, но и ценной древесиной, широко используемой в промышленности.
• чёрная и серая ольха. Ценнейшие породы древесины, широко используются в промышленных целях. Частота встречаемости составляет 20% от всех лесных массивов.
• форзиция – символ наступления весны. Кустарник активно покрывается ярко-желтыми цветами на голых, еще безлистных ветвях. Растёт на плодородных почвах и достигает в высоту 2-3 метра.
• чубушник – белый вестник мая. Активно покрывается белыми пушистыми цветками на длинных свисающих до земли ветках, источая приятный тонкий аромат. Расти кустарник, может до 2-3 м в ширину и высоту. Неприхотлив к почве, количеству влаги, но при длительной засухе может терять упругость веток.
• барбарис Тунберга – разветвлённый кустарник с небольшими листьями, собранными в пучки. Различают разные сорта в зависимости от цвета листьев: красный, тёмно-зелёный, оранжевый и др. К осени на кусте появляются мелкие блестящие плоды.
• кизильник блестящий – прекрасное растение для живой изгороди, что активно используется для оформления, как городских улиц, так и загородных домов. Устойчиво к засухе и морозу. Красивый куст с блестящими продолговатой формы листьями тёмно-зелёного цвета, которые к осени живописно меняют свою окраску на красные, оранжевые и жёлтые. Прекрасно будет себя чувствовать как на солнечном месте, так и в полутени.

Белорусский лес выступает не только источником древесины, но и выполняет ряд важных функций: экологическую, рекреационную, сельскохозяйственных заготовок и санитарно-оздоровительную.

В лесах сосредоточены многообразные пищевые, лекарственные, медоносные и другие хозяйственно-полезные ресурсы. По большей мере из ягод заготавливаются калина, черника, клюква, красная рябина, брусника. Лес также служит источником грибов и лекарственных трав.

Естественная растительность страны в основном представлена лиственными и хвойными лесами. На севере преобладают хвойные породы деревьев, особенно сосны и ели. В южных регионах больше лиственных пород, таких как дуб и граб. Береза распространена повсеместно, зачастую на местах вырубки и пожаров. На протяжении веков, расчистка лесных земель для сельскохозяйственного использования уничтожила большую часть девственного леса Беларуси, особенно лиственные породы, которые предпочитают богатые почвы.

Беловежская пуща на западной границе с Польшей является одним из крупнейших сохранившихся районов первобытных смешанных лесов в Европе, охватывающих более 3000 км². Богатая лесная растительность, когда-то покрывавшая большую часть Европы процветает здесь по сей день. Беловежская пуща является основным домом зубров, которые вымерли в дикой природе во время Первой мировой войны, но были повторно восстановлены благодаря разведению в неволе. Лось, олень и кабан также встречаются здесь и в других лесах Беларуси, вместе с зайцем, белкой, лисой, барсуком, куницей и бобром. Птицы включают рябчиков, куропаток, вальдшнепа, куликов и уток.

Состав растительного мира Беларуси формировался под влиянием климата и геологических изменений. Особое влияние на формирование флоры оказал последний ледниковый период. До сих пор на территории страны произрастают арктические виды ивы и березы, сохранились некоторые реликтовые растения. Расположение на границе двух географических областей объясняет наличие тундровых, степных и полупустынных видов. Наибольшее распространение получили растения широколиственных лесов.ч

Природа Беларуси уникальная ещё и наличием в ней большого количества водных пространств – это озёра и реки.

Озёра Беларуси

Озёра занимают практически весь север страны, хотя и другие районы тоже ими богаты и их количество по всей стране насчитывает порядка 11 тысяч. Среди них есть как крупные, которыми славится Беларусь далеко за своими пределами – озеро Нарочь, Браславские озёра, Освейское, Дривяты, Струсто и Снуды, Долгое, так и многие другие, не менее красивые и притягивающие на свои берега полюбоваться красотой и уникальностью белорусской природы. Озёра северной части страны образовались на месте ледника, существовавшего миллионы лет назад. И их количество насчитывает порядка 3 тысяч. Не меньше озёр и в центральной части страны, среди которых знаменитое Червоное озеро (или Князь-озеро), Выгонощанское, Чёрное и другие.

Среди множества озер Беларуси присутствуют как маленькие, так и большие, глубокие и не очень, идеально круглые и причудливой формы, за что Беларусь и получила романтическое название «синеокая».

Реки Беларуси

Не менее важное значение в ландшафте, климате, разнообразии растительного и животного мира имеют реки Беларуси. Их общее количество насчитывает порядка 20 тысяч общей протяжённостью 90 тысяч км. На территории Беларуси пересекаются 3 крупные реки, формируя так называемый транспортный путь – Неман, Двина и Днепр. Он активно использовался в древние времена как торговый и транспортный путь «из варяг в греки».

Белорусские реки впадают в бассейн Черного и Балтийского морей. Самой длинной и полноводной из них является Днепр. Почти 700 км протяженности по территории страны занимает эта красивая река. Она пересекает территорию двух областей, расположив на себе довольно крупные города страны: Могилев (областной центр), Быхов, Шклов, Орша, Жлобин, Речица и др. 2 из них являются портовыми. По Днепру сплавляют грузы и пассажиров.

Не менее длинной рекой на территории Беларуси является известная в мире река Березина. Даже сам великий Наполеон в декабре 1812 года не смог покорить эту, ставшую для него «судьбоносной», реку. Порядка 610-615 км занимает по протяженности Березина на территории страны, расположив на своих берегах такие города как: Борисов, Бобруйск, Березино и Светлогорск. Березина, являясь правым притоком Днепра, стала водоразделом между бассейнами Балтийского и Чёрного морей.

Не менее красивой и притом самой чистой по праву является река Неман. Пересекает территорию Беларуси и Литвы. На берегах реки расположились в основном небольшие города, не имеющие промышленных предприятий, и областной центр Гродно, являющийся речным портом. Впадает Неман в Днепр.

Пожалуй, самая многострадальная река Беларуси Свислочь. Берёт своё начало недалеко от столицы республики Беларусь г. Минска и впадает в реку Березину около деревни под одноимённым названием Свислочь Осиповичского района. За последние годы бурного развития г. Минска, к сожалению, экологическое состояние Свислочи значительно пострадало за счёт сточных вод большого количества предприятий. Свою «нехорошую» лепту вносит эта река в экологические проблемы, регулярно возникающие в водном бассейне реки Днепр.

Мы решили выделить 7 самых известных и красивых достояний синеокой Беларуси, где Вы смогли бы здорово отдохнуть и проникнуться духом девственной и чистой белорусской природы.

1. Браславские озера

2. Нарочь и Голубые озера

3. Река Березина

4. Сарочанские озера

5. Река Вилия и Вилейское водохранилище

6. Река Припять

7. Река Неман

 

 

Республика Беларусь – небольшая, но очень красивая страна в центре Европы. Не зря её называют Беларусь «синеокая». Беларусь славится своей природой. Густые зелёные леса, широкие бескрайние луга с цветущими травами, возделанные рукой человека поля, среди которых по всей территории страны разбросано огромное количество озёр и рек. И если посмотреть с высоты птичьего полёта, то и напоминает это всё синие глубокие выразительные глаза. Отсюда и название «синеокая».

За свою природную красоту и уникальную природу со всем многообразием растительного и животного мира Беларусь славится по всему миру и вызывает интерес у туристов из многих уголков земного шара.

Общие сведения и особенности природы Беларуси
Географическое расположение. Беларусь на карте мира

Беларусь, официальное название Республика Беларусь, географически расположена в самом центре Европы. Территориально Беларусь граничит с 5-ю странами: на севере – с Латвией, северо-западе – с Литвой, на западе – с Польшей, на востоке – с Россией и на юге – с Украиной. Вся территория Республики Беларусь занимает чуть больше 200 тыс. кв. км, что ставит её по площади на 86 место среди мировых держав. Эта достаточно крупная страна не имеет выхода к мировому океану. Однако это не делает её менее привлекательной для туристов со всего мира. И обусловлен этот интерес уникальностью природы «синеокой» Беларуси.

Рельеф

Рельеф Беларуси по большей мере равнинно-холмистый. Для территории страны характерны чередование равнин, возвышенностей и низменных участков, представленных болотами и озёрами. Большую часть страны занимают равнины высотой не более 150-200 м над уровнем моря. И лишь центр страны имеет ряд возвышенностей, называемых Белорусской грядой. Самая высокая из них – это Дзержинская гора высотой 345 м, расположенная на Минской возвышенности.

Климат

Географическое расположение Беларуси определяет и климат этой страны – умеренно-континентальный, формируемый под влиянием атлантических воздушных масс. Для республики характерно:

• непродолжительное тёплое лето со средней температурой воздуха +18+22оС в июле;
• достаточно дождливая осень и такая же весна;
• относительно мягкая, временами холодная зима. Средняя температура воздуха зимой -4-8оС, но может опускаться и ниже.

Особое влияние на климат оказывают атлантические циклоны, приносящие на территорию Беларуси то резко жаркую погоду летом, то слишком холодную, морозную и снежную зимой. Равнинный рельеф не препятствует свободному передвижению воздушных масс в разных направлениях, определяя тем самым формирование климата.

Могучим фактором, способствующим интеллектуальной активности детей, является природа, поэтому возможна такая организация познавательной деятельности, где воспитание их познавательных интересов осуществляется через наблюдение и труд в природе.

Начальной ступенью умственной деятельности ребенка являются ощущения и восприятия. Формирование и совершенствование ощущений и восприятия – сенсорное воспитание – составляет неотъемлемую часть любой детской деятельности. В практической работе исследователи и воспитатели уделяют прежде всего внимание прежде всего организации наблюдений за объектами природы. Их психологическая структура представляет собой сложный механизм, включающий многостороннее восприятие, устойчивое внимание, эмоциональные переживания наряду с активной двигательной воспроизводящей деятельностью.

Самые первые наблюдения можно организовывать с детьми уже 3-4 лет: за изменениями температуры – на улице тепло/холодно/жарко; за осадками – идет снег/дождь. При этом не только констатируются факты, а используются различные приемы, чтобы задержать внимание детей на том или ином явлении. Например, снег падает хлопьями, спокойно ложится на землю.

Во время наблюдений за растениями, дети рассматривают форму листьев, следят за их движением, слушают шум деревьев при порывах ветра. Организуя наблюдение со старшими можно удлинить сроки наблюдения и расширить тематику. Например, не только наблюдали за характером погоды, но и обращали внимание детей на небо: голубое, чистое, без облаков; в такой день ярко светит солнце. Это ясное небо. Если на небе тучи и оно темное, серое, то будет пасмурный день. Изменяется и характер наблюдения за растениями, отмечались окраска листьев, цветков, вид посадки (рядами, одиночными растениями).

В ненастные дни, когда пребывание на воздухе прекращается, можно проводить наблюдение за комнатными растениями, сравнивать размер, форму и окраску листьев и цветков. Наблюдение за одним и тем же объектом периодически повторяем. Этот дает возможность закрепить образ предмета, явления, уточнить его детали.

Таким образом, важнейшим средством умственного воспитания ребенка является окружающая природа. Она постепенно привлекает его внимание, заставляет включать в процесс наблюдения различные органы чувств, а значит, активизирует начальные моменты познания – ощущение и восприятие.

Рекомендации для родителей по вопросу воспитания у детей познавательных интересов к природе.

1.  Предоставляйте ребенку возможность самостоятельного поиска ответов – это будет учить его думать, рассуждать, пытаться решать вопросы; 
2.  Отвечайте на все детские вопросы точно и доступно 
3.  Учите ребенка не только задать вопрос, но и самому предпринимать попытки к нахождению ответа на него. 
4. Поощряйте любознательность ребенка. Потребность узнавать новое – важное и ценное качество. 
5.  Хвалите ребенка за хороший вопрос, за стремление к познанию 
6.  Умейте показать вашему ребенку, что бояться задавать вопросы не нужно, ведь не знать что-то не стыдно, стыдно не узнать, когда можно это сделать. 
7.  Не смейтесь над ребенком, задавшим слабый вопрос: он имеет право на ошибку.ч

Проект победителя XV Республиканского конкурса «Компьютер. Образование. Интернет» (проект прошел процедуру экспертизы и может использоваться в образовательном процессе учреждений дошкольного образования Республики Беларусь)

ИНТЕРАКТИВНЫЙ ПЛАКАТ «СЛАВНЫЕ ИМЕНА БЕЛАРУСИ»

(авторы: Черноус О. В., Пуцейко А. М., Бесман Н. А., ГУДО «Узденский ясли-сад № 3»)

МАЯ РАДЗІМА - БЕЛАРУСЬ. Карта для дзяцей і бацькоў.

В разных уголках Беларуси, потерявшей в 1941-1945 годах каждого третьего жителя, созданы символичные мемориальные комплексы, установлены монументы, посвященные событиям самой трагической и кровопролитной войны на этой многострадальной земле.

Сегодня в стране около 9 тысяч памятников и захоронений Великой Отечественной войны. Они входят в военно-исторические маршруты и экскурсии, но главное – являются святым местом почитания погибших, вечным напоминанием о том, как бесценен мир…

https://belkiosk.by/matson 

https://sites.google.com/view/detskiesadi/играем-историю-традиции-страны-изучаем?authuser=0

ч

Информационный ресурс системы взаимодействия молодежи Республики Беларусь

Пазл "Беларускі арнамент"

«Что сначала, что потом?»

Игра парочки "Животные Беларуси"

Игра «Найти пару» «Военные профессии»

Пазл "Карта Рэспубліка Беларусь"

У працэсе адраджэння нацыянальнай культуры і самасвядомасці важнае месца належыць фальклору - асноўнаму багаццю нашых продкаў, дзякуючы якому захоўваецца пераемнасць традыцый, ажыццяўляецца сувязь пакаленняў.

На практыцы ў дашкольным выхаванні ўдзяляецца ўвага нацыянальнаму фальклору, так як беларускі народ мае багатую фальклорную спадчыну, створаную спецыяльна для дзяцей.

Вельмі добра падыходзіць музычны фальклор, які па сваей прыродзе пранізаны элементамі народнага тэатра, гульнямі, пантамімай.

Падбіраючы для заняткаў  з дзецьмі найбольш эфектыўныя формы, метады і сродкі, трэба ўлічваць, што працэс фарміравання нацыянальнай самасвядомасці доўгі і складаны, і пачынаць яго трэба перш за ўсе з азнаямлення з родным краем, непасрэдна ўключваючы сродкі вуснай народнай творчасці.

У першай і другой  малодшых групах , праводзячы назіранні за прыгажосцю роднай прыроды, неабходна чытаць вершы, забаўлянкі, загадкі неабходна адраджаць выкарыстанне твораў вуснай народнай творчасці (казак, забаўлянак, калыханак, песен, гульняў).

Пры планаванні работы з дзецьмі сярэдняй і старшай груп неабходна выкарыстоўваць розныя формы: сумесная дзейнасць педагога з дзецьмі, пазнавальныя гутаркі ў вольнай форме, самастойная дзіцячая дзейнасць, гульні, тэматычныя прагулкі і экскурсіі, святы і забавы, назіранні ў прыродзе святы і забавы.

Малыя фальклорныя жанры - мініяцюрныя паэтычныя творы, створаныя для дзяцей, якія маюць канкрэтны педагагічны кірунак. Яны ўпрыгожваюць мову педагога, робяць яе вобразнай і прыгожай, прыцягваюць увагу дзяцей. Забаўлянкі, пястушкі прыносяць радасць дзецям, выклікаюць у іх жаданне паўтараць словы за дарослымі, выконваць заданні выхавальніка, удзельнічаць у агульных гульнях.

Пястушкі выкарыстоўваюцца педагогамі ў розных рэжымных момантах: пад гукі гэтых вершаў і песень дзеці ахвотна мыюцца, прымаюць ежу, займаюцца. Жыццё дзіцяці становіцца цікавейшым, ярчэйшым, а ў яго самога лепш развіваюцца памяць, мысленне, увага, маўленне, а калі яно выконвае канкрэтныя рухі, то развіваюцца каардынацыя, узгодненасць, спрытнасць.

Калыханкі - першыя для дзяцей ўзоры мастацкага слова. Навакольны свет у іх падаецца ў вобразах, даступных і зразумелых.

У беларускім фальклоры шмат прыказак і прымавак. Дзеці з інтарэсам успрымаюць іх кароткі змест. Многія прыказкі і прымаўкі маюць павучальнае значэнне: яны ўсхваляюць працавітасць, гаспадарлівасць, умельства, вучаць любіць родны край, Радзіму, асуджаюць гультайства, зайздрасць. Падбіраюцца яны па канкрэтнай тэме: пра Радзіму, працу, хлеб, навуку, поры года, з’явы прыроды, народныя прыкметы.

Павучальнасць прыказак і прымавак разумеецца дзецьмі паступова, і глыбіня іх разумеецца ў большай меры залежыць ад таго, насколькі часта выкарыстоўваюцца яны ў патрэбных момантах.

Загадка – кароткае паэтычна-вобразнае апісанне прадмета або з’явы, якое даецца, як правіла, у форме пытання і адгадваецца па другарадных адзнаках, па прыкметах падабенства.

Лічыцца, што галоўная функцыя загадкі – развіваць ў чалавека мастацка-вобразнае мысленне, паэтычны погляд на рычаіснасць. У мінулым загадка служыла сродкам выпрабавання разумовых здольнасцей, іншасказальная, загадкавая форма з поспехам выкарыстоўвалася ў ваенных і пасольскіх справах.

Каштоўнасць традыцыйнай загадкі ў тым, што яна ў высокапаэтычнай форме адлюстроўвала гаспадарчую і творчую дзейнасць чалавека, яго жыццёвы вопыт, побыт, працу, жывёльнасць, расліннасць, будову сусвету і да нашых дзён мае вялікае эстэтычна-мастацкае значэнне для выхавання дзяцей.

Яркую акрэсленую выхаваўчую накіраванасць маюць беларускія народныя песні. Праз іх тэксты, лексіку дзеці ўзбагачаюць уяўленні аб наваколлі, прыродных з’явах, знаёмяцца з прыладамі працы, беларускімі назвамі месяцаў, дзён тыдня, нацыянальнымі стравамі, значна пашыраецца актыўны слоўнік.

Праз песню знаёмім выхаванцаў з лепшымі рысамі характару беларусаў: шчырасцю, чуласцю, сціпласцю, уважлівасцю. Фальклорныя песня дапамагае развіццю эмацыянальнай сферы дзяцей, падрыхтоўвае да выканання пэўных сацыяльных роляў.

Заняткі па азнаямленню дзяцей з вуснай народнай творчасцю пройдуць цікава, калі да іх удзелу далучыць бабуль і дзядуль, супрацоўнікаў музеяў, народных майстроў.

Пры арганізацыі адукацыйнага працэсу у адпаведнасці з патрабаваннямі вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі варта памятаць, што першаасновай народнай педагогікі лічыцца культ працы, умелых рук і разумення свайго месца ў прыродзе, таму працоўная дзейнасць, спалучэнне яе з творамі вуснай народнай творчасці дазволіць зацікавіць дзяцей сумеснай працай.

Усвядомленаму імкненню дзяцей да авалодання культурнымі эталонамі, ўзаемадзеянню ў калектыве спрыяюць арганізацыя з дзецьмі ісцэніровак па казках, фантазіраванне, прыдумванне гісторый, выкананне творчага задання. Малыя формы фальклора актыўна ўключаюцца ў вядучы від дзейнасці – гульню, у дадзеным выпадку – гульню-драматызацыю. Гульні-драматызацыі даюць шырокі прастор для выяўлення ў дзяцей творчых здольнасцей, самастойнасці, ініцыятывы. Жывая інтанацыя маўлення, вобразныя і свабодныя рухі, міміка, жэсты надаюць гульням дзяцей натуральнасць і праўдзівасць. Гульня-драматызацыя аказвае актывізуючы ўплыў на развіццё выразнага беларускага маўлення, паколькі яна спалучае разам гульнёвую матывацыю і камунікатыўную накіраванасць. Дзеці старшай групы могуць драматызаваць творы як для сябе, так і для маленькіх гледачоў, для сваіх бацькоў. Да гульні-драматызацыі неабходна падрыхтаваць разам з дзецьмі атрыбуты, элементы касцюмаў

Вялікі выхаваўчы патэнцыял маюць народныя святы і абрады. Яны задавальняюць дапытлівасць дзяцей, іх эстэтычныя патрэбы, цягу рухаў, фарміруюць творчае мысленне, пабуджаюць да супрацоўніцтва, вучаць пазнаваць беларускую культуру. Поспех засваення мастацкіх твораў залежыць ад таго, наколькі яны зразумелыя дзецям і даюць магчымасць выконваць ролі адпаведных персанажаў, песень, суправаджаць спевы мімікай, рухамі. Калі для спеваў дзяцей малодшых груп найбольш даступным песенным матэрыялам з’яўляюцца калыханкі, забаўлянкі, невялікія песенькі, то асаблівае месца ў старшых дзяцей займаюць песні, карагоды, гульні, якуія дзеці вучаць для народных свят і абрадаў.

Паспяховасць заняткаў па фарміраванню нацыянальнай самавядомасці сродкамі вуснай народнай творчасці магчыма дасягнуць з дапамогай эфектыўных метадаў і прыёмаў работы:

-сюрпрызны момант, незвычайны пачатак;

-праблемны характар становішча;

-гульнёвыя прыёмы;

-віктарыны, выставы адгадак;

-выкарыстанне прыказак , прымавак, малых форм беларускага фальклору для арганізацыі дынамічнай хвілінкі;

-творчыя заданні :”намалюй, што ўявіў”, “прыдумай сам”, “упрыгож”;

- хатнія заданні “Пагуляй у дамашні тэатр”, “Спытай у бабулі”;

-мультымедыйныя прэзентацыі;

-тэматычныя віктарыны, вечарыны, кірмашы;

-сумесныя з бацькамі святы.

Усё гэта дае магчымасць вырашыць задачы развіцця беларускага маўлення, раскрыць творчыя магчымасці дзяцей, сфарміраваць цікавасць да народнай творчасці, у гульнёвай форме далучыць дзяцей да нацыянальнай культуры.

Выкарыстанне ў працы з дашкольнікамі твораў народнай творчасці ажыўляе адукацыйны працэс, аказвае асаблівы ўплыў на выхаванне патрыятычных пачуццяў, нацыянальнай самасвядомасці.

Выхоўваючы патрыёта, нацыянальна свядомага чалавека, фальклор адначасова задавальняе патрэбу дзіцячай душы ў гульні, жарце, асваенні свету.

   Детство – ответственный этап в становлении личности и ее нравственной сферы. Понятие патриотизма многообразно по своему содержанию – это и уважение к культуре своей страны, и ощущение неразрывности с окружающим миром, и гордость за свой народ и свою Родину.

   Ребенок с первых лет жизни должен сердцем и душой полюбить свой родной край, культуру, испытывать чувство национальной гордости, что называется «пустить корни в родную землю».

   Любовь к Родине начинается у ребенка с отношения к семье, к самым близким людям – к матери, отцу, бабушке, дедушке. Это корни, связывающие его с родным домом и ближайшим окружением; с восхищения тем, что видит перед собой малыш, чему он изумляется и что вызывает отклик в его душе.

   Есть Родина большая и родина малая. Большая Родина – это наша страна Республика Беларусь. А малая родина – это место, где человек родился и живет.

   Организовывайте поездки, экскурсии по родному краю. Вы удивитесь сами, и обогатите внутренний мир вашего ребёнка открывшимися возможностями. Красота природы, богатое историческое прошлое и настоящее края, таланты народа, его уникальные умения в прикладном народном творчестве, настоящая кладовая познаний родного края.

   Уважаемые родители! Поставьте своей целью воспитать у своих детей любовь к своей станице. Но прежде вам самим необходимо изучить её историю, посетить музеи и памятные места.

   Воспитание детей – дело не только нас, воспитателей и педагогов. Неотъемлемой частью в этом деле является личный пример родителей. Вы, уважаемые родители – первые воспитатели ребёнка. Поэтому, в выходные дни совершайте с детьми экскурсии по памятным местам. К. Паустовский говорил: «человеку нельзя жить без родины, как нельзя жить без сердца» Но нельзя любить то, чего не знаешь. Поэтому наша задача – научить детей любить свой край, а, следовательно, больше узнавайте о нём, умейте ценить его историю.

   Уважаемые родители! Любите свой край! И свою любовь к нему передавайте детям.

Рекомендации для родителей.

Воспитание маленького патриота начинается с самого близкого для него - родного дома, улицы, где он живет, детского сада.

Обращайте внимание ребенка на красоту родного города.

Во  время  прогулки  расскажите,  что  находится  на  вашей  улице, поговорите о значении каждого объекта.

Дайте  представление  о  работе  общественных  учреждений:  почты, магазина, библиотеки и т. д. Понаблюдайте за работой сотрудников этих учреждений, отметьте ценность их труда.

Вместе с ребенком принимайте участие в труде по благоустройству и озеленению своего двора.

Расширяйте собственный кругозор.

Учите ребенка правильно оценивать свои поступки и поступки других людей.

Читайте ему книги о родине, ее героях, о традициях, культуре своего народа

Поощряйте ребенка за стремление поддерживать порядок, примерное поведение в общественных местах.

     Первые чувства патриотизма. Доступны ли они в дошкольном возрасте? Можно сказать, что да дошкольнику доступны чувства любви к своей семье, родному краю, городу, родной природе. Это и есть начало патриотизма, который рождается в познании, а формируется в процессе повседневного целенаправленного воспитания.

На современном этапе воспитание будущего гражданина патриота своей страны становится очень актуальным и особенно трудным, требует большого такта и терпения, так как в молодых семьях вопросы воспитания патриотизма, гражданственности не считаются важными, и зачастую вызывают лишь недоумение.

     Патриотическое воспитание ребенка – это основа формирования будущего гражданина. Задача воспитания патриотизма в настоящее время очень сложна. Чтобы достигнуть определенного результата, необходимо находить нетрадиционные методы воздействия на ребенка, на его эмоциональную и нравственную сферы. Причем такие методы которые, не казались бы ребенку скучными, чрезмерно назидательными, а естественно и гармонично наполняли его мировоззрение нравственным содержанием, раскрывали бы новые, ранее неизвестные или непонятные малышу стороны окружающей действительности.

     Уже в дошкольном возрасте ребенок должен знать, в какой стране он живет, чем она отличается от других стран. Нужно как можно больше рассказывать детям о городе, в котором они живут; воспитывать чувство гордости за свой город. Приучать детей бережно относиться к тому, что создано бабушками, дедушками, мамами и папами. Поддерживать чистоту и порядок в общественных местах, участвовать в создании красоты и порядка в своем дворе, подъезде, на улице, в парках, в детском саду.

     Существуют разнообразные формы воспитания у детей патриотических чувств. Это беседы о Родине, о родном городе, о природе родного края, о хороших людях, чтение детских книг на патриотические темы и детский фольклор региона в котором он живет, соответствующий подбор песен и стихов для разучивания и, конечно, личный пример родителей.

    Через изучение истории и традиций предков, воспитывается гордость и уважение к родной земле. Важная роль здесь принадлежит сказкам, которые передаются от поколения к поколению и учат добру, дружбе, взаимопомощи и трудолюбию. Самобытный народный фольклор – прекрасный материал, формирующий любовь к Родине и патриотическое развитие детей. Также стоит познакомить их с культурой, обычаями и традициями других народов, сформировать к ним дружелюбное отношение.

     Детям свойственны неустойчивость внимания, утомляемость и кратковременность интересов. Поэтому патриотическое воспитание детей дошкольного возраста предполагает неоднократное обращение к определённым темам, для формирования к ним стойкого интереса. Для раскрытия той или иной темы лучше всего использовать процесс игры. Например, детям очень интересно будет играть в «путешествия», во время которых они смогут узнать что – то новое о малой или большой Родине, других странах.

     Дети обладают наглядно – образным мышлением, поэтому для лучшего усвоения новой информации родителям стоит воспользоваться иллюстрациями, художественной литературой и всевозможными наглядными предметами. Так посещение музеев откроет перед детьми новые возможности для изучения истории и быта родной земли.

     Одно из проявлений патриотизма – любовь к природе. Она определяется бережным отношением к ней, выражается в элементарной заботе о животных, в доступном труде по выращиванию растений. Большое значение имеют прогулки в лес, на реку, в поле. Они дают возможность познакомить детей с некоторыми правилами бережного отношения к природе. При ознакомлении с природой родной страны акцент делается на ее красоту и разнообразие, на ее особенности. Яркие впечатления о родной природе, об истории родного края, полученные в детстве, нередко остаются в памяти человека на всю жизнь и формируют у ребенка такие черты характера, которые помогут ему стать патриотом и гражданином своей страны.

     Не менее важным условием нравственно-патриотического воспитания детей является тесная взаимосвязь с родителями. Прикосновение к истории своей семьи вызывает у ребенка сильные эмоции, заставляет сопереживать, внимательно относиться к памяти прошлого, к своим историческим корням.

Беларускі  нацыянальны касцюм — комплекс адзення, абутку і аксэсуараў, які склаўся на працягу стагоддзяў і выкарыстоўваўся беларусамі ў штодзённым і святочным ўжытку. Беларускі  касцюм, маючы агульныя карані з украінскім і рускім нацыянальнымі касцюмамі, хоць і фарміраваўся на аснове ўзаемаўплыву літоўскай, польскай, рускай і ўкраінскай традыцый, тым не менш адрозніваецца самабытнасцю і з’яўляецца самастойным з’явай. Акрамя гэтага, ён ўбіраў у сябе тэндэнцыі інтэрнацыянальнага гарадскога касцюма і такім чынам ўпісваўся ў агульнаеўрапейскі кантэкст.
Пры вырабе касцюма выкарыстоўваліся такія віды дэкаратыўна-прыкладнога творчасці, як  ткацтва, пляценне, ювелірнае мастацтва, апрацоўка скуры і іншыя. На тэрыторыі Беларусі даследчыкі вылучаюць больш за 30 разнавіднасцяў  народнага  касцюма, досыць строга прывязаных да пэўнай мясцовасці. Фарміраванне беларускага традыцыйнага касцюма і яго асаблівасцяў пачалося ў часы Сярэднявечча. Да канца XIX — пачатку XX стагоддзяў яго аблічча выстаялася, склаліся ярка-выяўленыя этнічныя асаблівасці. Адна з найважнейшых характарыстык беларускага касцюма — незвычайная ўстойлівасць традыцыі. Убіраючы ў сябе разнастайныя павевы на працягу стагоддзяў, беларускі касцюм доўгі час захоўваў нязменным крой некаторых прадметаў адзення, яго форму, асобныя атрыбуты касцюма ўзыходзяць яшчэ да паганскай даўніны, у ім захаваліся архаічныя рысы, напрыклад, старадаўні арнамент і паласаты дэкор. Тэхналогіі вырабу тканін таксама захаваліся з старажытных часоў.
Жаночы касцюм больш разнастайны, з выяўленай нацыянальнай спецыфікай. Вылучаюцца чатыры комплексы: са спадніцай і фартухам; са спадніцай, фартухам і камізэлькай (гарсэтам); са спадніцай, да якой прышыты ліф-гарсэт; з андаракам, фартухам, камізэлькай (гарсетам). Два першыя вядомыя па ўсёй тэрыторыі Беларусі, два апошніх ва ўсходніх і паўночна-ўсходніх раёнах. Маецца тры тыпы кашуль: з прамымі плечавымі ўстаўкамі, тунікападобная, з какеткай; вялікая ўвага надавалася вышыўцы на рукавах. Пояснае адзенне — разнастайнага фасону спадніцы, якія адрозніваліся кроем (андарак, саян, палатнянік, летнік), а таксама андаракі, фартухі. Спадніцы — чырвоныя, сіне-зялёныя, у шэра-белую клетку, з падоўжнымі і папярочнымі палосамі. Фартухі упрыгожваліся карункамі, складкамі, вышытым узорам.; камізэлькі (гарсет) — вышыўкай, карункамі, дэкаратыўнымі нашыўкамі і аплікацыямі. Жаночае верхняе адзенне часцей і багацей, чым мужчынскае, ўпрыгожвалася вышыўкай і аплікацыяй, але па выглядзе і крою не вельмі моцна адрознівалася ад мужчынскага.

     Жаночыя галаўныя ўборы мелі важнае сацыяльнае і абрадавае значэнне. Па іх выглядзе можна было вызначыць сямейнае становішча, узрост жанчыны, яе матэрыяльнае становішча. Галаўныя ўборы выкарыстоўваліся ў абрадах і рытуалах, напрыклад, на вяселлях дзяўчыне ўрачыста змянялі дзявочы ўбор на жаночы. Карэнныя адрозненні існавалі паміж жаночымі і дзявоцкімі галаўнымі ўборамі. Дзяўчаты насілі вянкі, вузкія рознакаляровыя стужкі (скідачка, шлячок), а жанчыны хавалі валасы пад каптур, апранаючы зверху галаўны ўбор рушніковага тыпу, напрыклад, намітку або хустку.
Існавала вялікая колькасць спосабаў завязвання намітак. Вясельная намітка часта захоўвалася жанчынай ўсё жыццё і апраналася на яе пры пахаванні. Заможныя жанчыны выраблялі свае наміткі з дарагога тонкага палатна і ўпрыгожвалі іх карункамі, вышыўкай залатымі і сярэбранымі ніткамі, а жанчыны больш беднага становішча выкарыстоўвалі больш танныя тканіны і больш простыя ўпрыгажэнні, пры гэтым разнастайнасць арнаменту, як правіла, захоўвалася. Таксама жанчыны выкарыстоўвалі такія галаўныя ўборы, як хусткі, коптуравыя (чапцовыя) і рагацістыя галаўныя ўборы.

Жанчыны ў сялянскіх сем’ях часцей за ўсё насілі лапці. У халоднае надвор’е насілі пасталы. Боты і жаночыя чаравікі у вёсках насіліся толькі па святах ці ў найбольш заможных сем’ях. Такі абутак часцей выраблялі адмысловыя рамеснікі на замову.

Паясы 

Пояс, які выкарыстоўваўся ў мужчынскім касцюме, вырабляўся з дарагіх шаўковых нітак з ўплеценых залатых і срэбных нітак. Ён нёс не толькі функцыянальнае значэнне, але і абрадавае, рэлігійнае і сацыяльнае. Яго вырабам займаліся майстры ткацтва, кожны пояс з’яўляўся практычна творам мастацтва і шанаваўся ў многіх краінах.

 Упрыгожванні

     Предлагаем Вашему вниманию игру для воспитанников младших групп, цель которой формирование бережливости, уважения к труду людей, проживающих в нашей стране.

https://wordwall.net/ru/resource/33469121     "Кому, что нужно для работы"

В рамках Дня Государственного герба и флага РБ в нашем учреждении прошли тематические мероприятия.

Тематические занятия и беседы во всех возрастных группах.

      Вы никогда не задумывались, почему нас называют беларусами, а нашу Родину - Беларусь? Ученые утверждают, что белая значит великая, святая, свободная, независимая. Действительно, с древности белый цвет означал свободу. Поэтому наши предки носили белую льняную одежду, показывая другим народам свое дружелюбие, гостеприимство, любовь к Родине и готовность к ее защите.

     Родина - это место, где мы родились, поэтому она самая близкая из всех стран. Первый человек на территории Беларуси появился в далекие-далекие времена. Жили наши предки на берегах рек и озер. Занимались земледелием, рыболовством и охотой на диких зверей.

     Постепенно территорию Беларуси заселили восточнославянские племена кривичей, дреговичей, радимичей. Племя - это группа людей, которые имеют общее происхождение, свой язык и место проживания. Письменные упоминания о них приводятся в летописи "Повесть временных лет".

     Первой установленной датой в нашей истории является 862 год. Под этим годом упоминается город Полоцк и Полоцкое княжество. Немного позднее, под 980 годом летописи указывают Туровское княжество. Полоцкое и Туровское княжества - это первые государственные образования на территории нашей Родины. Государство представляет собой союз граждан, созданный с общей целью защиты их жизни, свободы и имущества.

     С их появлением в Беларуси основываются новые города. Древнейшие из них -  Витебск (947г.), Заславль (конец Х века), Брест (1019г.), Орша (1067г.), Логойск (1078г.), Пинск (1097г.), Борисов (1102г.).

     Государство способствовало развитию культуры, письменности, религии. В это время белорусы принимают христианство. Его распространение на территории Беларуси связано с деятельностью Ефросинии Полоцкой.

     В XIII веке наши предки объединились с балтами в государство - Великое Княжество  Литовское (ВКЛ). Балты - это предки современных литовцев и латышей. Постепенно в состав нового государства вошли все белорусские земли. В период своего расцвета ВКЛ являлось крупнейшим государством в Европе, а его границы простирались от Балтийского до Черного моря. В эпоху ВКЛ Франциск Скорина издал книгу "Псалтырь" (1517г.) - первую на восточнославянских землях. Был составлен один из первых сборников законов в Европе -  Статут ВКЛ (1529г.).

     В 1569 году Великое Княжество Литовское и Королевство Польское объединились в Речь Посполитую. Речь Посполитая - союз двух самостоятельных государств. Однако постоянные войны и внутренние противоречия ослабили Речь Посполитую, и она в конце XVIII века была разделена между другими странами. Белорусские земли вошли в состав Росийской империи.

     После Октябрьской революции 1917 года установилась советская власть. В 1919 году была образована Белорусская Советская Социалистическая Республика (БССР). Это государство положило начало самостоятельности белорусского народа. В 1922 году БССР и другие советские республики объединились и образовали Союз Советских Социалистических Республик (СССР).

     Самым трагичным и одновременно героическим периодом истории для белорусского народа стала Великая Отечественная война. Она длилась почти четыре года - с 1941 по 1945 год. С врагом в войну вместе с солдатами сражались старики, женщины и дети. Всему миру известны имена детей-героев Пети Котельникова, Марата Казея, Зины Портной и многих-многих других.

        Путь к миру и возрождению в Беларуси начался только в 1943 году, когда были освобождены первые белоусские деревни и города. День освобождения Минска от немецко-фашистских захватчиков стал государственным праздников - Днем Независимости Республики Беларусь (Днем Республики), который отмечается 3 июля. Вклад белорусского народа в борьбу с фашизмом был высоко оценен другими государствами: БССР стала одной из стран-основательниц Организации Объединенных Наций.

       В послевоенное время все силы белорусского народа были направлены на восстановление страны, возрождение городов и деревень. Благодаря трудолюбию и энтузиазму белорусов наша страна стала развитым промышленным центром Советского Союза. Образование и наука, культура и охрана здоровья были одними из самых передовых в мире.

     В 1991 году Советский Союз распался, Республика Беларусь объявила себя независимым, самостоятельным государством. 15 марта 1994 года был принят Основной Закон нашей страны - Конституция Республики Беларусь. Конституция регулирует все сферы жизни белорусского общества.

     Согласно Конституции, власть в нашей республике принадлежит народу. Высшим выборным государственным органом является Национальное собрание - парламент. В парламенте принимаются законы, по которым живет наше государство. Руководителем страны, согласно Конституции, является Президент Республики Беларусь. Президент выступает гарантом прав и свобод граждан, справедливых отношений в обществе. В результате всенародных выборов в 1994 году первым Президентом Республики Беларусь был избран Александр Григорьевич Лукашенко.

     Выполнение принятых законов обеспечивает Правительство. Его название - Совет Министров Республики Беларусь.

     Сегодня наша страна является европейским государством с развитой экономикой, промышленностью и образованием.

     О таких брендах Беларуси, как МАЗ, МТЗ, БЕЛАЗ, Парк высоких технологий известно далеко за рубежом. Нашу страну и ее людей знают и уважают во всем мире.

«ДОРОГАМИ РОДНОГО КРАЯ.

Цель: формирование нравственно-патриотического отношения и чувства сопричастности к малой Родине у детей дошкольного возраста через познание историко-национального, культурного и природного наследия родного края

Задачи:

Образовательные:

формировать у детей дошкольного возраста представления о малой Родине как месте, где человек родился, и стране, где он живет; формировать краеведческие знания об исторических традициях и культурном наследии родного края;

Развивающие:

расширять кругозор детей на основе краеведческого материала, доступного их пониманию; развивать познавательную активность, исследовательские умения и навыки, критичность мышления;

Воспитательные:

воспитывать у детей чувство привязанности к малой Родине, гордости за нее, восхищения ее красотой; воспитывать бережное и созидательное отношение к культурным и природным ценностям родного края.

    Ва ўстанове дашкольнай адукацыі працуе этнаграфічны музей "Беларуская хатка". Ён быў створаны намаганнямі ўсяго калектыва, выхаванцамі і іх бацькамі.  Этнаграфічны музей пастаянна папаўняецца новымі экспанатамі, распрацоўваюцца разнастайныя экскурсіі і мерапрыемствы. Тут можна не толькі пачуць цікавую гісторыю пра старыя рэчы, а і ўбачыць работы сучасных умельцаў: цацкі-свістулькі, дэкаратыўныя пано, гліняны посуд і шмат іншых вырабаў. Тут дзеці і з беларускай казкай пазнаёмяцца, і ў народную гульню пагуляюць, і песню родную пачуюць.

Мэта: адраджэнне ў выхаванні дашкольнікаў патрыятызму, як найважнейшай духоўна-маральнай і сацыяльнай каштоўнасці, з дапамогай выхавання любові да роднага краю; знаёмства з культурнымі традыцыямі беларускага народа, бытам, звычаямі, фальклорам, святочным календаром.

Задачы:

• Уключыць дзяцей і бацькоў у творчы працэс па стварэнні і папаўненню міні-музея;
• Забяспечыць бяспечныя, псіхалагічна-камфортныя, эстэтычныя і здароўезберагальных ўмовы;
• Спрыяць фарміраванню уяўленняў аб формах традыцыйнага сямейнага ўкладу;
• арыентаваліся сям'ю на духоўна - маральнае выхаванне дзяцей;
• Фарміраваць пачуццё любові да Радзімы на аснове вывучэння беларускіх народных традыцый;
• Раскрыць праз прадметы, экспанаты выставы, экспазіцыі ў даступнай форме унікальную гісторыю сваёй Радзімы.
• Знаёміць з беларускім народным фальклорам.
• Развіваць асабістыя якасці дзяцей сродкамі музейнай педагогікі.
• Выхоўваць беражлівыя адносіны да культурнай спадчыны сваёй краіны, развіваць пачуццё гонару за свой народ.

    Дашкольнікі адчуваюць сваю датычнасць да міні-музею: яны ствараюць тэматычныя вырабы на занятках, прыносяць з дому экспанаты. У міні-музеях можна і трэба ўсё памацаць. Тут дзіця - сааўтар, творца экспазіцыі. Прычым не толькі ён сам, але і яго тата, мама, бабуля і дзядуля. Наш міні-музей - вынік зносін, сумеснай працы выхавальніка, дзяцей і іх сем'яў.

   Прыцягненне бацькоў да ўдзелу ў сумесных музейных мерапрыемствах з'яўляецца паказчыкам эфектыўнага супрацоўніцтва педагогаў з сем'ямі, пры якім бацькі паступова ад назіральнікаў педагагічнага працэсу перайшлі да пазіцыі ініцыятараў і актыўных удзельнікаў.

   Праз арганізацыю прадметна-развіваючага асяроддзя, якое спрыяе развіццю дзіцяці і садзейнічае яго спазнавальнай актыўнасці, прывіваем любоў да свайго народа, далучаем да нацыянальнай культуры, выхоўваем эстэтычны густ.

Метадычныя рэкамендацыі

Лэпбук: “Беларусь- мая Радзіма”

Лэпбук “Беларусь – мая Радзіма” выкарыстоўваецца на занятках па адукацыйнай вобласці “Дзіця і грамадства”, разлічаны на выхаванцаў старэйшага ўзросту.

Мэта: фарміраванне ў выхаванцаў патрыятычных пачуццяў, любові да роднай прыроды, да гістарычнага мінулага, нацыянальнай культуры, развіццё асобасных якасцей дзіцяці на аснове ўключэння яго ў сістэму сацыяльных адносін у розных гульнявых сітуацыях.

Гэта мэта рэалізуецца ў наступных задачах:

• cадзейнічаць усведамленню прыналежнасці выхаванцаў да грамадства ў цэлым, развіццю творчых і арганізатарскіх здольнасцей, цікавасці да сацыяльнай рэчаіснасці;
• cпрыяць фарміраванню нацыянальнай свядомасці выхаванцаў, уяўленняў пра культурныя каштоўнасці, дзяржаўныя і народныя святы, прыродныя сімвалы Рэспублікі Беларусь;
• cтвараць умовы для выхавання пачуцця любові да роднага краю і гонару за яго.

Лэпбук “Беларусь – мая Радзіма” – гэта сучасны сродак навучання ў выглядзе кніжкі-раскладанкі, якая створана з мэтай выканання навучальных і гульнявых заданняў. На яго старонках размешчаны наступныя элементы: дыдактычныя гульні, практыкаванні, творы беларускіх пісьменнікаў, элементы дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва, якія адпавядаюць праграме дашкольнай адукацыі і накіраваны на тое, каб прывіць выхаванцам любоў да Радзімы, прыроды, роднай мовы. Лэпбук мае практычнае значэнне. Ім могуць карыстацца выхаванцы як індывідуальна, так і ў калектыўнай працы разам з педагогам.ч

ПРАПАНУЕМ ВАМ, ПАВАЖАНЫЯ БАЦЬКІ,

БЕЛАРУСКІЯ САЙТЫ ПА АДУКАЦЫІ, ВЫХАВАННІ І РАЗВІЦЦІ НАШЫХ ДАШКАЛЯТ!

"Вясёлка" - часопiс для дзяцей i iх бацькоў         http://www.veselka.by

"Буся" - чытанка-маляванка для дашкольнікаў   http://www.veselka.by/?page_id=4543

Праект «Народныя казкі для дзетак» — iнiцыятыва ЮНIСЕФ у Беларусі. Там вы знойдзеце многа цудоўных казак и гульняў для вашых дзетак на беларускай мове.

http://kazki.unicef.by/

Вершы.ru - нацыянальны паэтычны партал, на якiм вы знойдзеце вершы для дзяцей на беларускай мове.

http://www.vershy.ru/category/vershy-dlya-dzyatsei

Казкi беларускiя

Вось што гавораць пра сайт яго распрацоўшчыкi: "Гэты сайт прысвечаны беларускім казкам для малых і дарослых, але й не толькі. Усе дзеткі любяць казкі, вершы, мульцікі, гульні. Усе дзеткі, безумоўна, маюць на гэта права. Беларуская і беларускамоўная культуры цяпер падзелены, але гэта не нашая віна і не наша доля, таму мы запрашаем вас паспрыяць, каб гэткая “няправільная” сітуацыя паступова змянілася! Нам не важна, на якой мове вы размаўляеце па жыцці ці з якімі памылкамі вы пішаце па-беларуску. Нам важна ваша жаданне прачытаць свайму дзіцяці беларускую казку на роднай мове, і менавіта гэта аб’ядноўвае ўсіх наведвальнікаў гэтага сайта!"

http://kazki.by

Усе серыі Свінкі Пэпы на беларускай мове.

https://youtu.be/y-xHTirHmIA

https://youtu.be/Ev-ysHFvm2M - назвы птушак

https://youtu.be/Fy5oSJGVewQ - дзікія жывёлы

https://youtu.be/dbHw_AAM_Jc - музычныя інстументы

https://youtu.be/vBXAgoLPuLk - посуд

• Казкі беларускія

Прыказкі, конкурсы, сцэнары, загадкі, калыханкі, прыпеўкі, вершыкі і шмат іншага для беларускіх дзетак.

Подробнее смотреть здесь: http://kazki.by/

• Праект "Народныя казкі для дзетак"

Подробнее смотреть здесь: http://kazki.unicef.by/

Ніякае багацце людзей не бывае даражэйшым за іх родную мову. (Я.Колас)

Толькі праз родную мову чалавек можа стаць беларусам, бо ў ёй хімія і фізіка, гісторыя і батаніка, эканоміка і культура таго, што называецца нацыяй, народам. (Я.Сіпакоў)

Мова — гэта вялікі народны скарб. Яе нельга не паважаць, як нельга не паважаць родны народ. (І.Мележ)

Не саромся, беларус, гаманіць па-свойму — на роднай мове бацькоў і дзядоў сваіх. Шануй сваю мову, шануй свае песні, свае казкі, звычаі і ўсё роднае — гэта спадчына дзядоў і вялікі нацыянальны скарб. Толькі тады цябе ўсе будуць шанаваць як чалавека, калі сам сябе будзеш шанаваць — калі не адкінеш свайго нацыянальнага ўласнага багацця. А першы скарб нацыянальны — гэта родная мова. (З.Бядуля)

Хто не шануе родную мову, той не шануе сябе самога, ні свой род, ні сваіх дзядоў-бацькоў, якія той жа мовай гаварылі. (В.Ластоўскі)

Хто саромеецца роднай мовы, варты таго, каб і яго добрыя людзі саромеліся. (В.Ластоўскі)

Яно добра, а нават і трэба знаць суседскую мову, але найперш трэба знаць сваю. (Ф.Багушэвіч)

Родная мова, быццам цэмент, звязвае людзей. Яна дае ім найлепшы спосаб разумець адзін аднаго, адной думкай жыць, адной долі шукаць. (Цётка)

Роднае слова — гэта першая крыніца, праз якую мы пазнаём жыццё і акаляючы нас свет. (Я.Колас)

Трэба любіць, ведаць і шанаваць мову свайго народа і ўмець дасканала валодаць ёю. (Я.Колас)

Ігнараваць мову — гэта значыць ігнараваць народ, нацыю. (П.Пестрак)

Любіце і шануйце, як святыню, роднае слова, з якім вас літасцівы Бог на свет пусціў. (Ф.Скарына)

Хто адрокся мовы бацькоў сваіх, хто ўдзеў чужую апратку — той адышоў ад народу далёка-далёка. Ён чужы ў роднай вёсцы, у сваёй сям’і. І на яго браты глядзяць як на чужынца. (Цётка)

Родная мова, быццам цэмент, звязвае людзей. Яна дае ім найлепшы спосаб разумець адзін аднаго, адной думкай жыць, адной долі шукаць. (Цётка)

Кожны народ мае хаця б адзін геніяльны творы, і гэты твор – мова. (А.Разанаў)

Незвычайнае хараство і зладжанасць чуецца нам у гучанні роднага слова. (А.Крывіцкі)

Хто забыў сваіх продкаў — сябе губляе, хто забыў сваю мову — усё згубіў. (У.Караткевіч)

Беларусь-католік, ці беларусь-праваслаўны павінны то помніць, што ў іх адна Бацькаўшчына – Беларусь, адна мова родная – беларуская, адны звычаі і абычаі, адвеку перадаваныя з пакалення ў пакаленне. (Я.Купала)

Там, дзе не шануюць роднай мовы, мялеюць рэкі, нішчацца дубровы, народ той мёртвы, а той край нямы. (Г.Бураўкін)

Што ў цябе ёсць, акрамя мовы, з якой складаюцца твае думкі і словы? (В.Марціновіч)

   Гісторыя беларускіх народных гульняў арганічна звязана з гісторыяй народа, яго працай, побытам, вераваннямі і звычаямі. Вядома больш за 400 беларускіх народных гульняў. У сваёй сукупнасці яны сінтэзуюць элементы фальклору, народнага тэатра, працоўнага і воінскага мастацтва. Да цяперашняга часу ў Беларусі захавалася вялікая група гульняў з сельскагаспадарчымі і паляўнічымі сюжэтамі, якія з улікам некаторых позніх змяненняў могуць быць аднесены да найстаражытным славянскім гульняў («Проса», «Рэдзька», «Хорт», «Воўк», «Крумкач» і інш.), а таксама захаваліся гульні, сюжэты якіх склаліся пад уплывам культавых і бытавых абрадаў («Зязюля», «Лось», «Яшчур», «Млын», «У тура», «Страла», «Мак» і інш.).

  Пэўны адбітак на змест беларускіх народных гульняў наклалі розныя гістарычныя падзеі, адгалоскі старажытных звычаяў і парадкаў, напрыклад панщины, рэкруцкія павіннасьці, народных паўстанняў («Стралец», «У казакоў», «У пана», «Некрут» і інш.). У некаторых гульнях знайшлі адлюстраванне прадстаўлення скамарохаў, лялечнікаў («Мядзведзь», «Каток», «Бег на хадулях» і інш.). На тэматыцы больш позніх па часе ўзнікнення гульняў адбілася развіццё прамысловасці («У шашу», «Жалязяка», «Тягники» і інш.). У беларускіх народных гульнях пераважаюць кароткія перабежкі, кідання ў мэту і лоўля прадметаў, сілавая барацьба, арганізацыя гульняў нескладана, і, як правіла, для іх не патрабуецца спецыяльных пляцовак. 

    З традыцыйных гульнявых снарадаў і прыстасаванняў для народных гульняў можна вылучыць палкі для кідання (біты), палкі для адбіванне прадметаў у выглядзе лапаткі, скураны або кужэльную мяч (апука), клюшкі, калодачкі, апрацаваныя костачкі жывёл (бабкі), калодачку з завостранымі канцамі ( «клёк»), драўляныя колы - спілоўкі дрэва, металічныя калкі ( «трэнцики»), драўляныя шарыкі. Цэлы шэраг дзіцячых гульняў заснаваны на злучэнні песні з рухам. Гэта гульні карагодныя. У падобных гульнях дзеянне ажыццяўляецца ў рытме, словах і тэкстах, тут дзіця драматызуе тое, пра што спяваецца ў песні. Песня цесна звязана з народнай гульнёй. 

   У гульнях ранняга ўзросту цяжка адрозніць, дзе канчаецца песня і пачынаецца гульня. Песня паступова пераходзіць у рухомую гульню. Народная педагогіка выдатна вызначыла паслядоўнасць гульняў ад малалецтва да сталасці. У той жа час, народныя гульні вельмі гнуткія ва ўзроставым стаўленні. Напрыклад, у "Хованкі", "Кошкі-мышкі" і інш. Ахвотна гуляюць дзеці малодшага, старэйшага дашкольнага і школьнага ўзросту. 

   Народныя рухомыя гульні ўплываюць на выхаванне волі, маральных пачуццяў, развіццё кемлівасці, хуткасці рэакцыі, фізічна ўмацоўваюць дзіцяці. Праз гульню выхоўваецца пачуццё адказнасці перад калектывам, уменне дзейнічаць у камандзе. Разам з тым, спантаннасць гульні, адсутнасць дыдактычных задач робіць гэтыя гульні прывабнымі "свежымі" для дзяцей. Па-відаць, такое шырокае прымяненне народных рухомых гульняў і забяспечвае іх захаванасць і перадачу з пакалення ў пакаленне. Гульні здаўна служылі сродкам самапазнання, тут праяўлялі свае лепшыя якасці: дабрыню, высакароднасць, ўзаемавыручку, самаахвяраванне дзеля іншых. Няма патрэбы даказваць, што народныя гульні з даўніх часоў былі не проста забавай, але і навучаннем, выхаваннем, псіхалагічнай разгрузкай, а на святах і гуляннях абавязкова ўваходзілі ў «культурную праграму». Вось, напрыклад, ловилки-даганялкі: і спрыт развіваюць, і ўвага настройваюць, і хуткасць рэакцыі паляпшаюць. А спецыяльныя даследаванні паказваюць, што яны яшчэ і вельмі дабратворна дзейнічаюць на фарміраванне культуры зносін. У дзіцячым побыце ёсць свае традыцыі. Адна з іх - гэта запазычанне гульняў дзецьмі адзін ад аднаго, малодшага пакалення ад больш старэйшага. 

   Наўрад ці калі-небудзь мы сур'ёзна задумваліся, хто і калі зляпіў першы сняжок, хто выдумаў катацца на санках з горкі; ці колькі гадоў «Казакі-разбойнікаў». Гэтыя гульні жылі з намі з самага дзяцінства і ўспрымаліся нам як нешта само сабой разумеецца. А бо практычна ўсе актыўныя дзіцячыя гульні маюць сваю гісторыю, якая цесна пераплятаецца з гісторыяй нашай краіны, проста мы не звяртаем на гэта ўвагу. 

   Калі больш уважліва прасачыць за ўзнікненнем, гісторыяй і развіццём народных гульняў, то можна заўважыць, што самі гульні ўзнікалі не на пустым месцы, а правобразам для іх служылі рэальныя падзеі як бытавыя, так і культурна-гістарычныя. Педагогі высока ацэньваюць значэнне народных гульняў. Так П.Ф. Лесгафта менавіта народныя гульні паклаў у аснову сістэмы фізічнай адукацыі. К.Д. Ушынскага лічыў гэтыя гульні найбольш даступным «матэрыялам» для дзяцей. Дзякуючы сваёй вобразнасці народныя гульні захапляюць дзяцей дашкольнага і малодшага школьнага ўзросту. 

Цяжка знайсці больш каштоўны матэрыял па далучэнні дашкольнікаў да беларускай нацыянальнай культуры, чым дзіцячы фальклор і народныя гульні.  Творы вуснай народнай творчасці змалку ўваходзяць у дзіцячае жыццё; на прыкладзе знаёмых вобразаў(кот, гусі, каза), праз нескладаныя сюжэты выхоўвае веру ў дабро, справядлівасць, раскрывае маральна-этычныя погляды беларусаў, дае магчымасць прывіць любоў і павагу да роднага слова.  Ужо сёння важна звярнуць увагу на выхаванне пачуцця патрыятызму, пазбаўленне комплексаў нацыянальнай прыніжанасці і нігілізму. Гэта задача набывае актуальнасць у наш час у сувязі з агрэсіўным наплывам масавай культуры і стратай прадстаўнікамі розных народаў духоўнай сувязі са сваёй нацыянальнай культурай.

    Спецыфічныя ўмовы двухмоўя патрабуюць асаблівай увагі да авалодання дзецьмі роднай беларускай мовай. Сітуацыя, калі дзеці адначасова чуюць і рускую, і беларускую мовы, садзейнічае аднолькаваму ўзроўню іх ўспрымання, разумення. Улічваючы гэтыя асаблівасці, неабходна, каб дзеці часцей чулі, разумелі, ведалі родную беларускую мову, каб авалоданне правільным беларускім маўленнем ажыццяўлялася ў працэсе арганізаванага навучання.  

      Вызначым мастацкія асаблівасці кожнага віда фальклорных твораў.

КАЛЫХАНКІ – асноўная задача –супакоіць дзіця мелодыкай, рытмам вершаваных строк, ціхім голасам, ласкавымі словамі. Часцей за ўсё – гэта калыханкі пра ката. Раней, перш чым пакласці дзіця ў ложак ці калыску, туды пускалі ката, каб ён забраў усе чары, а пакінуў толькі цяпло, дабро, прыязнасць.

ЗАБАЎЛЯНКІ, ПАЦЕШКІ – суправаджаюць пальчыкавыя гульні, гушканне, пацягванне, першыя крокі дзіця, супакойванне, кармленне.

ПЕСНІ – адносяцца песні дарослых для дзяцей і тыя песні, што выконваюць самі дзеці. Праз песні атрымоўваюць пэўныя ўяўленні аб навакольным свеце, выхоўваецца павага да працы, асуджаецца лянота, абыякавасць. Займальнасць сюжэта, яго дынамічнасць, кампазіцыйная стройнасць спрыяюць вобразнаму мышленню, адначасова дапамагаюць засвоіць пэўныя гукі (прыпевы гой-гой-гой! Люлі-люлі)

ЗАКЛІЧКІ – гэта зварот, заклік да сіл прыроды, з’явам, адухаўленне прыроды.

ДРАЖНІЛКІ – лаканічныя, невялікага памеру, высмейваюцца нейкія адмоўныя рысы чалавека ці жывел, дакладна перадаюць пэўную рысу характару.

ЛІЧЫЛКІ – прысвечаны для ўстановы чароднасці ў гульнях, выбар вядучага.

ГУЛЬНІ – прасочваецца цесная сувязь з земляробствам, з бытам, з навакольнай прыродай; многія гульні заснаваны на перайманні рухаў, дзеянняў пры пэўных гаспадарчых працах. У некаторыя гульні арганічна ўваходзяць і іншыя творы дзіцячага фальклору – лічылкі, забаўлянкі, калыханкі.

КАЗКІ – універсальны сродак народнай педагогікі; утрымліваюць жыццевы маральны вопыт, народную мудрасць, рыхтуюць дзяцей да самастойнага жыцця, вучаць адрозніваць добрае ад дрэннага. Казкі вабяць дзяцей цікавымі персанажамі, прыгодніцкімі дзеямі, чараўніцтвамі, сакавітасцю роднага слова. Казкі лепш расказваць, чым чытаць, расказваць пранікнене і цікава, гледзячы у вочы дзецям.

ЗАГАДКІ – у сціслай і дакладнай форме падводзілі вынікі назіранняў за цэлымі групамі жыццевых з’яў, жывел, птушак, вызнаючы іх характэрныя асаблівасці; загадкі служаць разумоваму выхаванню.

ПРЫКАЗКІ – трапнае, лаканічнае, устойлівае народнае выслоўе павучальнага зместу, якое мае прамы і пераносны сэнс. У ёй выказваецца закончаная думка, якая дзякуючы шырокім абагульненням дае ацэнку з’яў, падзей, узаемаадносін паміж людзьмі.

ПРЫМАЎКІ – характарызуецца незакончанасцю думкі, не мае абагульняючага значэння і выкарыстоўваецца найчасцей у канкрэтнай моўнай сітуацыі, можа быць зразумелай толькі ў кантэксце.

Прыказкі і прымаўкі надаюць мове выразнасць, яскравасць, вобразнасць, садзейнічаюць выхаванню высокіх маральных пачуццяў, перадаюць жыццёвы вопыт і маральна-практычную філасофію народа.

У «Краіне казак» з'явілася «Чытанка для дзіцячага садка» . Больш за 300 казак, вершаў і апавяданняў цяпер на мабільных прыладах!

Спампаваць праграму бясплатна можна тут: 

https://play.google.com/store/apps/details?id=org.alex73.android.dzietkam .

Ветлівасць

Ветлівымі словамі дарослыя і дзеці карыстаюцца амаль штодня. Давайце праверым свае веды і пакажам прыклад ветлівых паводзін дзецям:

Дзякуем

Сардэчна дзякую! Я ўдзячны (удзячна) Вам! Дзякуй за дапамогу! Дзякуй за ўсё!

Просім прабачэння

Прабачце, калі ласка! Я прашу прабачэння! Вельмі шкадую, што нарабіў Вам клопату. Не сярдуйце, так атрымалася. Даруйце, мне вельмі непрыемна.

Радуемся

Вельмі добра! Цудоўна! Выдатна! Вось здорава! Якое шчасце! Вось гэта навіна! Мне вельмі прыемна! Я задаволены (задаволена)! Вы мяне ўзрадавалі! Мне гэта даспадобы! Гэта самая шчаслівая хвіліна ў маім жыцці! Я вельмі рады (рада)!

Жадаем

Жадаю шчасця! Каб Вы здаровы былі і радаваліся! Хай Вас Бог беражэ! Хай Вам шчасціць! Хай будуць здаровы Вашы родныя! Расці дужы (дужая) ды вялікі (вялікая)! Хай здзейсняцца ўсе спадзяванні! Бывайце здаровы, жывіце багата! Добрай дарогі! Хай усё будзе добра! Хай Вам лёс не здрадзіць!

Імёны

Для бацькоў імя сына ці дачкі — самае пяшчотнае і мілагучнае. Кожнае дзіця любіць, каб да яго звярталіся неяк асабліва. Камусьці падабаюцца памяншальныя ласкавыя формы імя, камусьці — толькі поўныя. Дзецям будзе цікава на некалькі хвілін акунуцца ў мінулае нашай краіны і даведацца, якія імёны існавалі раней на Беларусі.

Вожык і мышы

Усе дзеці разам з гульцамі-мышамі становяцца ў круг. Вожык—у цэнтры круга. Па сігнале ўсе ідуць направа, вожык — налева. Гульцы прамаўляюць словы: Бяжыць вожык — тупу-тупы, Увесь калючы, гостры зуб! Вожык-вожык, ты куды? Пекла якой бяжыш бяды? Пасля гэтых слоў усе спыняюцца. Па сігнале да вожыку падыходзіць адзін гулец і кажа:

Вожык ножкамі туп-туп!

Вожык глазкамі луп-луп!

Чуе вожык — усюды ціш,

Чу!.. Скрабецца ў лісце мыш!

Вожык імітуе руху: асцярожна ходзіць, прыслухоўваецца. Мышы ў гэты час бегаюць па-за кругам. Вядучы кажа:

Бяжы, бяжы, вожык,

Не шкадуй ты ножак,

Ты лаві сабе мышэй,

Не лаві нашых дзяцей!

Мышкі бегаюць па крузе, подбегам і за круг. Вожык іх ловіць (пятнает).

Гульцы хутка прысядаюць і апускаюць рукі. Мышка злоўленая: яна ў пастцы. Такім чынам, гульня паўтараецца некалькі разоў.

Правілы гульні. Усе дзейнічаюць дакладна ў адпаведнасці з тэкстам. Вожык пятнает мышэй, злегку крануўшы іх рукой. Запятнанная мышка адразу выходзіць з гульні.

Запляціся, пляцень!

Якія граюць дзеляцца на дзве роўныя па сілах каманды — зайцы і тын. Малююць дзве паралельныя лініі — калідор шырыней 10— 15 см. Гульцы-тын, узяўшыся за рукі, становяцца ў цэнтры калідора, а зайцы — на адным з канцоў пляцоўкі. Дзеці-плот чытаюць:

Заяц, заяц не хадзі,

Ў гародзе не блудзі!

Пляцень, заплятайся,

Зайцы лезуць, спасайся!

Пры апошнім слове зайцы бягуць да плетню і імкнуцца разарваць яго ці праскочыць пад рукамі гульцоў. Зайцы, якія праскочылі, збіраюцца на іншым канцы калідора, а тым, каго затрымалі, кажуць: «Ідзі назад, у лес, асінку пагрызі!» І яны выбываюць з гульні. Дзеці-плот паварочваюцца тварам да зайцам і чытаюць:

У лес заяц паскакаў,

Нас пляцень уратаваў.

Гульня паўтараецца, пакуль не переловят ўсіх зайцоў. Пасля гэтага мяняюцца ролямі. Правілы гульні. Перамагае тая група, якая переловит ўсіх зайцоў пры меншай колькасці запеваў.

Ліскі

Якія граюць па дамоўленасці або па лесаванні выбіраюць ліса — вядучага і, построившись ў круг дыяметрам 10-20 м, кладуць каля сябе лісок. Ліс падыходзіць да аднаго з якія граюць і кажа:

— Дзе быў?

— У лесе.

— Каго злавіў?

— Ліску.

— Аддай ліску маю.

— За так не аддаю.

— А за што — скажы сам.

— Як абгоніш, дык аддам.

Пасля гэтага яны бягуць у супрацьлеглыя бакі па крузе. Гаспадаром ліскі становіцца той, хто зойме свабоднае месца ў крузе, лісам — гулец, які застаўся.

Жмуркі

Усе ідуць, прыскокваючы і напяваючы якую-небудзь песеньку, і вядуць гульца-ката з завязанымі вачыма. Як прывядуць да дзвярэй, ставяць яго на парог і загадваюць узяцца за ручку, а потым усе разам (хорам) нараспеў распачынаюць такую гаворку з катом:

— Кот, кот!

На чым стаіш?

— На дубе!

— За што трымаешся?

— За сук!

— Што на суку?

— Вуллі!

— Што ў вуллях?

— Мед!

— Каму ды каму?

— Мне ды сыну майму!

— А нам што?

— Гліны на лапаце!

Тут усе пачынаюць тармасіць ката і спяваюць песеньку:

Кот, кот Апанас,

Ты лаві тры годы нас!

Ты лаві тры годы нас,

Не развязваючы глаз!

Як толькі праспяваюць апошнія словы, разбягаюцца ў розныя бакі. А кот Апанас прымаецца лавіць якія граюць. Усе круцяцца вакол ката, дражняць яго: то дакрануцца да яго пальцам, то пацягнуць за вопратку.

Правілы гульні. Лавіць і разбягацца можна толькі пасля слоў: «Не развязваючы вачэй!» Той, да каго дакрануліся, часова выходзіць з гульні.

Пярсцёнак

Якія граюць стаяць па крузе, трымаюць рукі наперадзе лодачкай. Выбіраецца адзін вядучы. У руках у вядучага ляжыць невялікі бліскучы прадмет (гэта можа быць колца, фанцік з фальгі). Вядучы ідзе па крузе і кожнаму як быццам кладзе колца ў рукі. Пры гэтым ен кажа:

Вось па крузе я іду,

Усім пярсценачак кладу,

Мацней ручкі заціскайце

Да глядзіце, не зявайце.

Аднаму з дзяцей ен незаўважна кладзе колца, а потым выходзіць з кола і кажа: «Пярсценачак, пярсценачак, выйдзі на ганачак!» Той, у якога ў ладошках апынецца колца, выбягае, а дзеці павінны пастарацца затрымаць яго, не выпусціць з круга.

Правілы гульні. Пасля слоў: «Пярсценачак, пярсценачак, выйдзі на ганачак!»— усе гульцы павінны паспець хутка ўзяцца за рукі, каб не выпусціць гульца з колцам у руцэ з круга.

У Мазаля

Удзельнікі гульні выбіраюць Мазаля. Усе астатнія адыходзяць ад Мазаля і дамаўляюцца, што будуць яму паказваць, пасля чаго ідуць да Мазалю і кажуць:

— Здравствуй, дедушка Мазаль

— З дліннай белай барадой,

З чорнымі вачамі, з белымі вусамі!

— Дзеткі, дзеткі! Дзе вы былі?

Дзе вы былі? Што рабілі?

— Дзе мы былі, вам не скажам,

Што рабілі — пакажам!

Усе робяць тыя руху, аб якіх дамовіліся загадзя. Калі дзед Мазоль адгадае, якія граюць разбягаюцца, а дзед ловіць іх.

Правілы гульні. Дзед Мазаль выбірае сабе на замену самага хуткага і спрытнага гульца.

Рэдзькi

Пан стаіць дзе-небудзь удалечыні, а гаспадар застаецца з редьками. Рэдзькі садзяцца на траву адна за іншы, абхапіўшы абедзвюма рукамі таго, хто сядзіць наперадзе. Яны спяваюць:

Мы на градачцы сядзім,

Ды на сонейка глядзім!

Мы ядзім, сядзім, сядзім!

Мы глядзім, глядім, глядзім!

А гаспадар перад градкамі пахаджвае. Раптам здалек чуецца:

Дзінь-дзілінь!

Дзінь-дзілінь!

Дзінь-дзілінь!

Гэта пан на кані (на палачцы) верхам едзе. Ен пад'язджае да градцы, аб'язджае яе два-тры разы, потым спыняецца і пытаецца: «Ці дома хазяін?» Гаспадар адказвае: «Дома! А хто там?» Пан кажа: «Сам пан!» Гаспадар пытаецца: «Што табе трэба?» Пан кажа:

Мая пані на печы ляжала.

Звалілася з печы,

Пабіла плечы.

Вохае, уздыхае —

Рэдзькі жадае.

Дай мне рэдзькі!

Хозяин отвечает:

Рэдзька яшчэ маленькая:

З курыную галоўку.

Прыязджай заўтра!

Пан паехаў дадому. Праз некаторы час ен зноў прыязджае да гародзе і пытаецца тое ж самае. Гаспадар глянуў на градку і кажа:

Рэдзька яшчэ маленькая:

З гусіную галоўку.

Прыязджай заўтра, тады дам!

Пан паскакаў назад. Праз некаторы час зноў прыязджае і кажа тое ж самае. Гаспадар адказвае: «Цяпер мая рэдзька вырасла з конскую галоўку!» Пан пытаецца: «А можна вырваць рэдзьку?» Гаспадар кажа: «Можна! Цягні сам, якую хочаш!» Пан падыходзіць да рэдзьцы і тузае тую, якая сядзіць апошняй. А рэдзька моцна сядзіць ды пасмейваецца над ім:

Ножкі ў пана таненькія,

Ручкі ў пана слабенькія!

Пан паскакаў назад.

Праз некаторы час зноў прыязджае і кажа тое ж самае. Гаспадар адказвае: «Цяпер мая рэдзька вырасла з конскую галоўку!» Пан усе тузае, а выдраць няма сілы. А рэдзькі з гаспадаром над ім пасмейваюцца, прамаўляючы тыя ж словы.

Нарэшце, пан натужыўся, злаўчыўся, вырваў рэдзьку і адвеў туды, дзе стаіць яго конь. Потым падыходзіць да гаспадара і зноў пытаецца: «А можна мне яшчэ рэдзьку?» «Можна, цягні!» — дазваляе гаспадар. Пан сам выдраць не можа і кліча першую рэдзьку. Пачынаюць яны разам цягнуць. Выцягнулі яшчэ адну! Потым яны сталі выцягваць усе рэдзькі па чарзе. І кожная рэдзька, якую ен з градкі выдернет, становіцца за папярэднімі редьками гуськом. Так працягваецца да таго часу, пакуль на градцы нічога не застанецца. Пан сядае на каня і едзе разам з редьками.

Правілы гульні. Выдзіраць рэдзьку можна толькі з дазволу гаспадара.

Грушка

Якія граюць бяруцца за рукі, утвараючы круг, у сярэдзіне якога становіцца хлопчык або дзяўчынка. Гэта і будзе грушка. Усе ходзяць вакол грушкі па крузе:

Мы пасадзім грушку —

Вось так, вось так!

Няхай наша грушка

Расце, расце

Вырастай ты, грушка,

Вось такой вышыні;

Вырастай ты, грушка,

Вось такой шырыні;

Вырастай ты, грушка,

Вырастай у добры час!

Патанцуй, Марылька,

Пакружыся ты для нас!

А мы гэту грушку

Усе шчыпаць будзем.

Ад нашай Марылькі

Уцякаць будзем!

Грушка ў сярэдзіне круга павінна рабіць усе тое, аб чым спяваецца ў песні: танцаваць, кружыцца. На словы «Вось такой вышыні» дзеці паднімаюць рукі ўверх, а на словы «Вось такой шырыні» разводзяць іх у бакі. Калі спяваюць: «А мы гэту грушку усе шчыпаць будзем», усе набліжаюцца да грушке, каб дакрануцца да яе, і хутка ўцякаюць, а грушка ловіць каго-небудзь.

Правілы гульні. Усе гульнявыя дзеянні павінны быць дакладна ўзгодненыя са словамі.

Лясь, лясь, уцякай!

Якія граюць ходзяць па пляцоўцы — збіраюць на лузе кветкі, плятуць вянкі, ловяць матылькоў і г. д. Некалькі дзяцей выконваюць ролю конікаў, якія ў баку скубуць траўку. На словы вядучага:

— Лясь, лясь, уцякай!

Цябе коні стопчуць.

— А я коней не баюсь,

Па дарозе пракачусь!

Некалькі гульцоў пачынаюць скакаць на палачках, пераймаючы конікам і імкнучыся злавіць дзяцей, якія гулялі на лузе.

Правілы гульні. Ўцякаць можна толькі пасля слова прокачусь. Той дзіця, якога дагоніць конік, на час выбывае з гульні.

Мароз

С помощью считалки выбирается Дед Мороз.

Ты зялены, ты чырвоны,

Ты ў шубе, ў кажусе,

У цябе сіні нос,

Гэта ты, Дзед Мароз!

Все дети разбегаются, а Дед Мороз старается дотронуться до любого игрока и заморозить его. Замороженный стоит неподвижно в любой позе.

Правила игры. Разбегаться можно только после окончания считалки. В момент заморозки можно принять любую позу. Выигрывает тот, кто ни разу не попался Деду Морозу.

Лянок

На земле рисуют кружки — гнезда, которых на два-три меньше, чем игроков.

Все становятся в круг, берутся за руки. Ведущий в кругу делает разные движения, все повторяют их.

По команде «Сажай лен» игроки занимают гнезда, а кто не займет гнездо, считается «посаженным»: его сажают в гнездо до конца игры.

Правила игры. Побеждает тот, кто займет последнее свободное гнездо.

Іванка

На земле чертят круг диаметром 5—10 м. Это лес, а в середине квадратик — дом лесовика. В квадрат помещают Иванку и выбирают лесовика. Остальные — лебеди. Лебеди, залетая в лес, пробуют забрать Иванку, а лесовик — поймать лебедей рукой или дотронуться до них прутиком. Лебедь, которому удается вывести из леса Иванку, сам становится лесовиком, и игра начинается сначала.

Правила игры. Забегать в дом лесовика нельзя. Пойманные лебеди выбывают из игры до смены ролей. Лесовик не имеет права выходить из леса и все время стоять возле дома, он должен двигаться по площадке.

Пасадка бульбы

Создаются две команды по пять человек. Игрок, стоящий первым, - капитан, он держит в руках мешочек с пятью картофелинами (камешками). На расстоянии двадцати - тридцати шагов от каждой колонны начерчены пять кружков. По сигналу капитаны бегут к кружочкам и сажают картошку по одной в каждый кружок, затем возвращаются и передают мешочек следующему игроку, который, взяв мешочек, бежит собирать картошку и т. д.

Правила игры. Капитаны стартуют по сигналу. Игроки не выходят за линию без мешочка. Если картошка упала, ее следует поднять и затем бежать. Подбегать к команде надо с левой стороны.

 Безумоўна, аснова выхавання чалавека закладваецца ў сям'і. Патрыятычнае выхаванне, цікавасць да духоўнага пачатку нашага жыцця таксама павінны пачынацца ў сям'і. Але ўмоў для гэтага сёння, на жаль, мала. І справа тут не ў адсутнасці ў бацькоў часу для педагагічных гутарак са сваімі дзецьмі, а ў нашым жаданні ахаваць іх ад цяжкіх задач, працы, духоўных высілкаў. Кожная сям'я - гэта свой замкнёны свет і сваё жыццё, свае радасці і смутку, клопаты і традыцыі, свой побыт. 

  У сучаснай сям'і вялікую частку часу дзіця мае зносіны з мамай. Менавіта з ёй складаюцца даверныя адносіны, абмяркоўваюцца трывогі, пытанні, патрэбы. Аднак для дзяцей не менш важна і зносіны з татам. Чым часцей бацька мае зносіны з дзіцем, тым больш цеснымі становяцца эмацыйныя сувязі, а чым раней бацька далучаецца да догляду за малым, тым мацней і глыбей яго бацькоўскія пачуцці.

  Устаноўлена, што ў сем'ях, у якіх бацькі марнуюць шмат часу на размовы, гульні з дзецьмі, дзеці лепш развіваюцца. Аднак даказана, што дзеці, пазбаўленыя магчымасці мець зносіны з бацькамі або з адным з іх, валодаюць падвышанай адчувальнасцю, маюць цяжкасці ў наладжванні кантактаў з аднагодкамі. Сур'ёзную небяспеку для развіцця дзіцяці ўяўляе адсутнасць эмоцый, ласкі, цеплыні пры хай нават і паўнавартасным задавальненні яго фізіялагічных патрэбаў. Толькі сталыя зносіны бацькоў з дзіцем спрыяе ўсталяванню глыбокіх эмацыйных сувязяў, нараджае ўзаемную радасць.

  Выхаванне дзяцей у любові і павазе да бацькоў, шанаванні продкаў - адна з вядучых ідэй педагогікі. Іншая ідэя - гадаваць будучага сем'яніна з малых гадоў шляхам фарміравання станоўчых маральных якасцяў (працавітасці, памяркоўнасці, падатлівасці, стараннасці, сціпласці, сумленнасці).

  Спецыяльныя сацыялагічныя і псіхолага-педагагічныя даследаванні паказалі, што сям'я і дзіцячы сад, маючы свае асаблівыя функцыі, не могуць замяніць адзін аднаго і павінны ўзаемадзейнічаць ў імя паўнавартаснага развіцця дзіцяці.

Рэкамендацыі для бацькоў.

  Калі ў дзяцінстве дзіця адчуваў пачуццё жалю да іншага чалавека, радасць ад добрага ўчынку, гонар за сваіх бацькоў, захапленне ад судотыку з выдатным подзвігам, ён набыў эмацыйны вопыт. Тым самым будуць пабудаваны шляху для асацыяцый эмацыйнага характару, а гэта з'яўляецца асновай, падмуркам больш глыбокіх пачуццяў, умовай паўнавартаснага развіцця чалавека.

• Выхаванне маленькага патрыёта пачынаецца з самага блізкага для яго - роднай хаты, вуліцы, дзе ён жыве, дзіцячага саду.
• Звяртайце ўвагу дзіцяці на прыгажосць роднага горада
• У час прагулкі раскажыце, што знаходзіцца на вашай вуліцы, пагаворыце пра значэнне кожнага аб'екта.
• Дайце ўяўленне аб рабоце грамадскіх устаноў: пошты, крамы, бібліятэкі і г.д. Паназірайце за працай супрацоўнікаў гэтых устаноў, адзначце каштоўнасць іх працы.
• Разам з дзіцем прымайце ўдзел у працы па добраўпарадкаванні і азеляненні свайго двара.
• Пашырайце уласны кругагляд
• Вучыце дзіцяці правільна ацэньваць свае ўчынкі і ўчынкі іншых людзей.
• Чытайце яму кнігі пра радзіму, яе героях, пра традыцыі, культуры свайго народа
• Заахвочвайце дзіцяці за імкненне падтрымліваць парадак, прыкладныя паводзіны ў грамадскіх месцах.

А ці ведаеце вы, як нарадзілася наша беларуская мова?

     Давайце паслухаем мудрыя словы Якуба Коласа, вядомага беларускага пісьменніка: “Роднае слова – гэта крыніца, праз якую мы пазнаём жыццё і навакольны свет. Пагэтаму нам неабходна так старанна вывучаць сваю родную мову, ведаць і любіць лепшыя творы беларускай літаратуры.”
     А зараз давайце разам з вамі успомнім гісторыю развіцця нашай мовы. Наогул, мова ўзнікла сотні тысяч гадоў назад, калі першабытныя людзі аб’ядналіся ў калектывы, каб здабыць агонь, паляваць на жывёлу, лавіць рыбу, будаваць жыццё. Беларуская мова належыць да славянскай групы моў. Прыкладна да 6-7 ст. славяне жылі ад Дуная да Дона, карысталіся адной мовай. Таму мова ў тыя часы была амаль аднолькавая ва ўсіх славян. Але ў далейшым мовы розных славянскіх народаў набылі свае асаблівасці. На развіццё беларускай мовы аказала ўплыў творчасць Еўфрасінні Полацкай, Кірылы Тураўскага і інш.
У 13 ст. Беларусь увайшла ў склад Вялікага княства Літоўскага, дзе беларуская мова стала дзяржаўнай, была мовай справаводства і судаводства, на ёй вялася дыпламатычная перапіска. Пісьменнасць на Беларусі была на высокім узроўні і яшчэ больш інтэнсіўна пачала развівацца з узнікненнем кнігадрукавання. Беларускі першадрукар – Францыск Скарына.
     З канца 14 ст. дзяржаўнай мовай на Беларусі стала польская, а з 19 ст. – руская. Такім чынам, на працягу амаль трох стагоддзяў беларусы мелі вельмі абмежаваныя магчымасці для развіцця сваёй культуры на роднай мове.
     Аднак народ гаварыў на сваёй роднай мове, ствараў цудоўныя казкі, песні, паданні, легенды, прыказкі, загадкі, у якіх праўдзіва паказвалася жыццё народа.
     Пасля 1917 года пачалося свабоднае развіццё беларускай мовы. Выдаюцца газеты, часопісы, слоўнікі, падручнікі на роднай мове. Яна стала мовай школы, кіно, радыё. Развіваецца дзіцячая літаратура, выходзяць часопісы для дзяцей. Але адраджэнне беларускай мовы было нядоўгім. Мову то забаранялі, то не забаранялі, былі “ўзлёты і падзенні”.
     Сёння беларуская мова мае статус дзяржаўнай, але і руская мова мае статус дзяржаўнай. Якой мовай мы больш карыстаемся? Амаль кожны кажа – рускай. Так, сёння беларуская мова ўнесена ў лік выміраючых моў.

21 лютага - Мiжнародны дзень роднай мовы!

     Яшчэ ў далёкай старажытнасці людзі здабылі агонь, прыручылі каня, навучыліся апрацоўваць зямлю, вырошчваць ураджай, здабываць руду, нафту і вугаль, будаваць масты, вадзіць па марах і акіянах караблі.
     Буйнейшымі заваёвамі чалавечага розуму ў пазнейшыя часы сталі паравыя машыны, электрычнасць, радыё, самалёты...Вялікім цудам з’явіліся штучныя спадарожнікі Зямлі, касмічныя караблі і выхад чалавека ў космас.
     Але ўсё гэта стала магчыма дзякуючы таму, што ў людзей з’явілася мова. Менавіта яна і вынесла чалавека ў свет розуму.
     Роднае слова з’яўляецца адным з самых вялікіх здабыткаў кожнага народа. Родная мова з’яўляецца формай існавання і захавання народных традыцый, звычаяў і духоўных скарбаў, спосабам і сродкам развіцця нацыянальнай культуры.
     На ёй выдадзены і кожны год друкуюцца навуковыя і мастацкія творы, газеты, часопісы, шматлікія слоўнікі, даведнікі і інш.
     Па прапанове Бангладэш, у 1999 годзе ЮНЕСКА аб’явіла 21 лютага – Міжнародным днём роднай мовы. Менавіта ў гаты дзень загінулі 5 студэнтаў, калі абаранялі свае правы вучыцца на роднай мове.
Лічыцца, што жывых моў на Зямлі ад 3 да 5 тысяч і ад 6 да 8 тысяч дыялектаў.
     Сёння на Зямлі жыве больш за 300 народаў, колькасць якіх паасобку перавышае 1 мільён чалавек.
Славянская група моў – пятая па распаўсюджанасці на планеце. На іх гавораць больш за 300 мільёнаў чалавек. Сёння існуе 13 славянскіх нацыянальных літаратурных жывых моў: беларуская, руская, украінская, польская чэшская, славацкая, славенская, балгарская, македонская і інш.